Bài: Thái Khang
Ảnh: Internet

Trong suốt một thời gian dài, điện ảnh thế giới chủ yếu được định hình bởi “Male Gaze” – cái nhìn nam giới. Phụ nữ trong phim thường xuất hiện như một đối tượng được chiêm ngưỡng, bị định nghĩa bởi ngoại hình, hoặc trở thành phụ trợ cho câu chuyện của nam giới. Nhưng cùng với sự lên tiếng mạnh mẽ của các nữ đạo diễn và nhà làm phim, một lăng kính mới đang dần chiếm lĩnh màn ảnh: “Female Gaze”. Đây không chỉ là sự thay đổi về người cầm máy quay, mà còn là một cuộc dịch chuyển trong cách kể chuyện, trong cấu trúc nhân vật và trong cách khán giả cảm nhận phụ nữ trên màn bạc.

Từ đối tượng thành chủ thể

Điểm cốt lõi của “Female Gaze” là trao lại cho người phụ nữ quyền được làm chủ câu chuyện. Thay vì trở thành hình ảnh bị ngắm nhìn, họ được khắc họa từ chính nội tâm, được để cho khán giả bước vào thế giới cảm xúc, suy nghĩ, khao khát và cả tổn thương. Trong những bộ phim này, phụ nữ không còn là biểu tượng xa vời mà trở thành những cá thể đa chiều, đầy phức tạp, với hành trình sống và trưởng thành được kể bằng chính tiếng nói của họ. Ngay cả những cảnh về tình dục hay cơ thể cũng được đặt dưới góc nhìn khác: không phải để khơi gợi ham muốn nam giới, mà để nói về sự thân mật, về niềm vui hay sự mong manh rất thật của trải nghiệm nữ giới.

Thay đổi trong cách kể chuyện

Một bộ phim với “Female Gaze” thường có cấu trúc kể chuyện chậm rãi và giàu chi tiết. Nó tôn vinh những khoảnh khắc nhỏ bé mà thường bị bỏ qua: một ánh mắt, một cái chạm, một cuộc trò chuyện đời thường. Các mối quan hệ giữa phụ nữ – tình bạn, tình chị em, tình mẹ con – cũng được khai thác sâu sắc, tinh tế và đầy thấu cảm. Ở đây, sức mạnh không nằm trong những hành động hùng vĩ mà ẩn trong sự kiên nhẫn, sự gắn kết và những lựa chọn cá nhân. Điện ảnh trở nên giàu tính nhân văn hơn, bởi nó mở rộng cách ta nhìn nhận về giá trị con người.

Sức mạnh đa dạng của phụ nữ

“Female Gaze” cũng phá vỡ những khuôn mẫu cũ về vẻ đẹp và vai trò. Nó cho thấy sức mạnh không chỉ hiện diện trong những nhân vật nữ anh hùng, mà còn trong người mẹ đơn thân chắt chiu từng ngày (Room), cô gái trẻ đi tìm bản ngã (Lady Bird), hay những người phụ nữ bình thường cùng nhau chống lại bất công (Suffragette, Little Women). Vẻ đẹp của phụ nữ trong góc nhìn này không giới hạn bởi tuổi tác, vóc dáng hay lựa chọn sống; nó đa dạng, chân thực và gần gũi hơn rất nhiều.

Những dấu ấn điện ảnh của “Female Gaze”

Một loạt tác phẩm đã trở thành minh chứng cho sức sống mạnh mẽ của “Female Gaze”. “Portrait of a Lady on Fire” của Céline Sciamma khắc họa tình yêu giữa hai người phụ nữ bằng ánh nhìn chan chứa sự tôn trọng và khao khát nghệ thuật. “Lady Bird” của Greta Gerwig kể một hành trình trưởng thành vừa hài hước vừa chân thật, phản ánh những va đập đời thường mà bất cứ cô gái trẻ nào cũng có thể thấy mình trong đó. Hay “The Piano” của Jane Campion, với nhân vật người phụ nữ câm đi tìm sự giải phóng qua âm nhạc và cảm xúc, đã trở thành một tượng đài trong việc khai mở góc nhìn nữ giới.

Một tiếng nói cần thiết trong điện ảnh đương đại

“Female Gaze” không nhằm thay thế “Male Gaze”, mà tồn tại như một phần bổ sung quan trọng, giúp điện ảnh trở nên cân bằng và phong phú hơn. Khi câu chuyện được kể bằng đôi mắt và trái tim của phụ nữ, ta không chỉ có thêm những bộ phim hay, mà còn có thêm một cách nhìn nhân văn hơn về một nửa thế giới.

Trong thời đại mà sự đa dạng và sự đồng cảm được đề cao, “Female Gaze” chính là cánh cửa mở ra một không gian mới: nơi phụ nữ được là chính mình trên màn ảnh, không tô vẽ, không gượng ép, mà đầy mạnh mẽ, sâu sắc và đẹp một cách tự nhiên.

Xem thêm bài viết liên quan: