Quảng cáo 
Nam Hoa
Từ xưa đến nay, nói đến Quảng Nam là người ta lại nhớ đến sông Thu Bồn, bởi sự gắn bó mật thiết giữa con sông và vùng đất ấy, như thi sĩ Bùi Giáng đã viết:
Thu nay nằm nhớ Thu Bồn
Con sông xứ Quảng linh hồn quê hương
Hình thành từ những con suối nhỏ trên khối núi Ngọc Linh ở đất Kon Tum, sông Thu Bồn như một dải lụa xanh mềm mại chảy ngang qua đất Quảng Nam, từ phía tây nam vắt qua phía đông bắc và đổ ra biển tại cửa Đại ở Hội An, hợp với chi lưu lớn nhất là sông Vu Gia ở phía Bắc, bồi đắp phù sa tạo ra đồng bằng Quảng Nam trù phú.
Sông Thu Bồn có vai trò cực kỳ quan trọng với đất Quảng Nam, vì ngoài việc kiến tạo ra đồng bằng Quảng Nam, góp phần tạo ra thương cảng quốc tế Hội An, nó còn là thủy lộ lớn và dài nhất xứ Quảng, giúp cho sự thông thương hàng hóa từ miền biển lên vùng núi thuận lợi. Ngoài ra, con sông này cũng nổi tiếng với những phong cảnh tuyệt đẹp trên dòng chảy của mình, mà thắng cảnh nổi tiếng nhất, hầu như nói đến sông Thu thì ai cũng từng nghe đến: Hòn Kẽm Đá Dừng.
Chúng tôi xuống chiếc ghe nguồn – loại ghe có thể đi ngược lên thượng nguồn sông Thu – từ dưới chân cầu Cẩm Nam ở phố cổ Hội An vào buổi sáng đầy nắng, bắt đầu hành trình ngược dòng Thu Bồn lên Hòn Kẽm Đá Dừng. Đi ghe ngược sông lên thượng nguồn sẽ mất khá nhiều thời gian, nhưng phải như vậy mới có thể cảm giác được thật rõ nhịp sống của dòng sông, với những con sóng, làn gió nối nhau miên man bất tận; mới cảm nhận được sự khó khăn khi người chèo ghe phải gắng sức ngược dòng, luồn lách qua những hũm xoáy, lạch cạn đầy nguy hiểm ẩn mình dưới làn nước xanh. Phải ngồi ghe chầm chậm mới có thể quan sát rõ từng góc sông, hẻm núi và cuộc sống sinh động trên dòng sông xanh này.
Phố Hội lùi dần lại phía sau, núi biếc nhấp nhô rõ dần trong tầm mắt. Hai bên bờ sông, bên lở bên bồi cứ đan xen nhau hiện ra, nhưng nổi bật nhất vẫn là màu xanh của cỏ cây, của những dãy núi dày đặc dần phía trước, và màu xanh của bầu trời, của làn nước sông Thu Bồn.
Những địa điểm nổi tiếng dọc con sông xanh lần lượt xuất hiện: sông Vĩnh Điện, cầu đường sắt Kỳ Lam, cầu Giao Thủy (nơi sông Vu Gia hòa nước vào sông Thu Bồn), làng cổ Đại Bình… Ghe càng đi, núi non càng chạy lại gần với dải lụa xanh Thu Bồn. Có những đoạn, nhìn ra phía trước chỉ thấy lòng sông như thắt lại, bị một sườn núi dài xanh biếc chặn ngang mất lối, rồi khi đến gần mới thấy con sông đã tinh quái lượn qua một hướng khác.
Chiều buông xuống khi chiếc ghe lên dần tới vùng thượng du. Sát mép nước là các vạt nương xanh mướt. Lũ trẻ chăn trâu nổi lửa nướng bắp, làn khói lam bốc lên trong ráng chiều. Hai bên bờ sông thỉnh thoảng xuất hiện mấy nóc nhà tranh với giàn bầu, cùng vài con thuyền nhỏ. Nắng chiều rải vàng khắp mặt sông, lũ trẻ ở đây tiêu khiển bằng cách chèo thuyền “đua” với nhau, tiếng cười lanh lảnh vang vọng khắp khúc sông, hẻm núi.
Ghe vừa qua khỏi đất Nông Sơn sang Hiệp Đức thì vào đến thắng cảnh Hòn Kẽm Đá Dừng. Núi không cao lắm, nhưng những vách núi hai bên dựng đứng như sầm sập kéo lại chẹt lấy dòng sông, rồi sông lại lách qua chẹt núi… cứ vòng vèo như một cuộc chơi trốn tìm bất tận của những khúc sông với những vách núi. Chúng tôi dựng lều nghỉ đêm trên một bãi bồi nhỏ cao ráo dưới chân núi, ăn tối bằng những món tôm, cá mua ven sông và nướng lên.
Buổi sớm ở Hòn Kẽm Đá Dừng, không khí trong lành, tinh khiết. Trời chưa sáng, lũ chim rừng đã cất tiếng hót véo von khiến lữ khách phương xa tỉnh giấc. Khung trời xanh hiện ra giữa hẻm núi hình chữ V cũng xanh ngắt màu cỏ cây, hợp cùng mặt sông màu lục, tô điểm bởi những vầng mây trắng được những tia nắng sớm vàng rực phía sau vách núi rọi tới. Khoảnh khắc huy hoàng của bức tranh thiên nhiên khiến tôi nín thở chiêm ngưỡng, sợ bất cứ một cử động nào cũng làm tan biến hình ảnh đẹp trước mắt.
Ghe xuôi về qua khỏi cầu treo Quế Lâm, sau khúc ngoặt, lòng sông mở ra mênh mang như mặt hồ, khung cảnh hiện ra một lần nữa lại làm tất cả ngỡ ngàng: hai nhánh rừng từ hai bên vun lại giữa, một dãy núi còn đen thẫm làm nền phía sau, và trên mặt “hồ” mênh mang, màn sương mỏng lan dần lên sườn núi, dưới mép nước le lói ánh ban mai vàng rực.
Cứ như thế, chúng tôi bồng bềnh trên dải lụa xanh Thu Bồn trong hai ngày, từ phố Hội lên Hòn Kẽm và ngược lại. Một hành trình không dài, nhưng đầy ắp những hình ảnh ấn tượng dọc theo con sông linh hồn của xứ Quảng.
Xem thêm bài viết cùng chuyên mục:
