Nick M.
Đĩa than không chỉ là một hình thức nghe nhạc, một chứng nhân lịch sử từng thời kỳ, một biểu tượng văn hóa qua nhiều thế hệ mà còn luôn là một thú chơi xa xỉ thể hiện đẳng cấp trong việc thưởng thức âm nhạc.

Trong ngôi biệt thự cổ hay căn penthouse hiện đại, khi người thưởng thức bắt đầu đặt chiếc đĩa than lên mâm đĩa rồi chạm kim vào, có thứ âm thanh phát ra ấm áp. Đĩa than vốn thường tái tạo âm nhạc với mức độ chi tiết và độ sâu cao. Các tín hiệu analog của đĩa than có khả năng biểu đạt các nét tinh tế trong âm nhạc, từ âm sắc các nhạc cụ đến giọng hát của nghệ sĩ, đặc biệt là khả năng trình bày dải âm rộng lớn, từ những âm bass sâu cho đến các âm cao.
Với lịch sử hình thành từ cuối thế kỷ 19, đĩa than đã mở ra chương mới trong ngành công nghiệp âm nhạc. Nguyên thủy được tạo ra để ghi và phát lại các bản ghi âm, đĩa than đã tạo nên bước đột phá với chất lượng âm thanh sống động và chân thực. Sự ra đời của nó không chỉ đánh dấu một kỷ nguyên mới trong việc lưu trữ và tái tạo âm nhạc mà còn biểu trưng cho một thời đại văn hóa đặc sắc. Từ những bản nhạc cổ điển với dàn nhạc giao hưởng hoành tráng, những bản Rock mạnh mẽ và dữ dội cho tới nhạc Jazz đầy tự sự và phiêu bồng, tất cả đều trở nên khác biệt. Những ngày đầu xuân, ngồi bên lò sưởi cùng ly whiskey nồng nàn với điếu xì gà oi khói, âm thanh đĩa than khi lan tỏa dường như khiến cho không gian trầm ấm lạ thường.
Tại Việt Nam, đĩa than xuất hiện từ những năm đầu thế kỷ 20. Ban đầu, nó là biểu tượng của sự sang trọng trong giới thượng lưu. Đĩa than khi ấy không chỉ mang lại âm nhạc mà còn phản ánh phong cách sống, cách thưởng thức văn hóa đặc biệt. Dần dần, đĩa than trở thành một phần quan trọng trong đời sống văn hóa âm nhạc của người Việt, từ những bản nhạc truyền thống đến những tác phẩm của các nhạc sĩ như Trịnh Công Sơn hay Phạm Duy. Mỗi chiếc đĩa than không chỉ chứa đựng âm nhạc mà còn ẩn sau đó là câu chuyện của một thời đại. Như nghệ sĩ huyền thoại Bob Dylan từng nói: “Đĩa than mang âm nhạc vào cuộc sống của tôi”. Điều này cũng đúng với nhiều người Việt Nam, nơi đĩa than không chỉ là nguồn âm nhạc mà còn là kỷ niệm và cảm xúc.

Ở thời bao cấp và thời kỳ đổi mới, nhiều người Việt khi đi châu Âu thường đem về nhà những chiếc đĩa than của Beethoven, Mozart, Chopin như những món quà quý giá. Đó là thời đại mà ngày nay khi nhớ về, nhiều thế hệ vẫn rưng rưng trong hoài niệm.
Thời gian trôi qua, dù sự xuất hiện của CD và các phương tiện nghe nhạc số thay đổi thói quen của người thưởng thức qua mỗi giai đoạn, nhưng đĩa than vẫn giữ được chỗ đứng nhất định và vị thế. Trong thời đại số, đĩa than lại trở nên phổ biến, đặc biệt là trong giới trẻ. Với thế hệ Z (những người sinh ra từ năm 1997 đến năm 2012), đĩa than không chỉ là hình thức nghe nhạc cổ điển mà còn là một cách để thể hiện cá tính và sự khác biệt.
Jack White, nhạc sĩ và người sáng lập ban nhạc The White Stripes, đã từng nói: “Đĩa than không chỉ là âm nhạc, nó là một trải nghiệm”. Thế hệ trẻ ngày nay đang tìm kiếm những trải nghiệm độc đáo và đĩa than cung cấp chính xác điều đó. Khi thời đại công nghệ bùng nổ khiến mọi thứ trở nên tiện lợi hơn, việc chờ đợi trở thành thứ xa xỉ thì việc thưởng thức âm nhạc ở đĩa than lại mang tới cảm giác mới lạ và đặc biệt. Mỗi mặt đĩa than chỉ có thời gian nhất định, khi nghe hết phải đổi mặt, buộc người thưởng thức phải sống chậm lại, thư thái và tập trung vào thứ âm thanh mà họ đang nghe, thay vì vừa mở nhạc vừa làm các việc khác như dùng phương tiện kỹ thuật số.
Nhiều nghệ sĩ quốc tế nhận ra điều này và bắt đầu tái phát hành âm nhạc của họ trên đĩa than, thu hút sự chú ý của cả những người nghe trẻ lẫn những người mê thưởng thức âm nhạc theo cách cổ điển. Sự pha trộn giữa cũ và mới, giữa truyền thống và hiện đại, làm cho đĩa than trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết. Nó không chỉ là một phương tiện nghe nhạc, mà còn là một phần của lịch sử và văn hóa. Từ sự hình thành đến sự phát triển và tái sinh trong thế giới hiện đại, đĩa than đã chứng minh được giá trị và sức hấp dẫn bền bỉ.

Như nhà sản xuất âm nhạc nổi tiếng, Quincy Jones, từng nói: “Đĩa than không chỉ ghi lại âm nhạc, nó ghi lại tâm hồn của thời đại”. Và mỗi thời đại, vẫn luôn cần có những cổ vật thực sự nhuốm màu thời gian và kí ức.
Xem thêm bài viết cùng chuyên mục: