Từ cà phê quả có 2 cách chế biến để thành cà phê nhân. Cách chế biến khô là sấy hoặc phơi quả cà phê rồi đem xay xát, chỉ để lại lớp vỏ lụa (chứa nhiều caffeine) bao bọc lấy hạt. Cách chế biến ướt là phải lựa quả chín, cho vào thùng máy khuấy chứa nước để chà xát, giữ lại một lớp “vỏ thóc” bao bọc lớp vỏ lụa và hạt cà phê, rồi đưa lên giàn phơi để ủ lên men. Sau đó, chúng được xát hết lớp vỏ thóc rồi rang, xay để sử dụng. Với cách này, cà phê nhân thơm ngon hơn nhiều so với cách chế biến khô.

Còn một đặc sản cà phê không thể không nhắc tới ở Tây Nguyên đó là “cà phê chồn”. Một điều thú vị là lũ chồn rất thích ăn quả cà phê chín, các enzym trong hệ tiêu hóa của chúng làm lên men những hạt cà phê trước khi thải ra ngoài, vô tình tạo ra một loại cà phê nhân có hương vị đặc sắc. Để có được loại cà phê đặc biệt mà ít ỏi này, bà con Ê Đê đã theo dõi đàn chồn mỗi khi chúng kéo đi ăn cà phê chín và khoanh vùng ấy lại. Hết mùa họ mới thu lượm “sản phẩm” độc đáo này. 

Những sản vật khác từ cây cà phê

Ở Đắk Lắk – thủ phủ cà phê Tây Nguyên có đặc sản nổi tiếng là muối kiến vàng và sâu muồng (còn gọi là tôm đất). Kiến vàng vốn sinh sống trong rừng, về sau lại rất ưa sống trên cây cà phê. Người ta lấy tổ kiến trên cây và rũ ra, thu được cả con kiến lẫn trứng kiến, đem sao lên, trộn với muối hạt dùng để chấm thức ăn. Bà con Ê Đê còn dùng muối kiến vàng và một số loại gia vị khác để ướp thịt heo trước khi chế biến làm nên hương vị thơm ngon đặc biệt.

Mùa xuân Tây Nguyên rợp trời bướm vàng bay lượn. Cảnh tượng tuyệt vời này chỉ có trong thời gian ngắn. Trước khi kết thúc cuộc đời, bướm vàng đẻ trứng trên những cành muồng – loại cây từ lâu được người Pháp trồng xen giữa những rẫy cà phê để che chắn gió. Trứng nở thành sâu và ăn lá muồng để phát triển. Sâu muồng già lột xác thành nhộng muồng. Khi những cơn mưa đầu tiên đổ xuống, nhộng muồng thoát xác thành bướm vàng bay tung tăng khắp đất trời, bắt đầu một vòng đời mới. Những con sâu muồng trở thành đặc sản của người Ê Đê, qua những cách chế biến đơn giản là luộc, chiên, xào với vị ngọt, bùi, béo ngậy.