Quảng cáo 
Bài: Vân Anh
Ảnh: Internet
Trong kỷ nguyên công nghệ bùng nổ, chúng ta đang sống giữa một biển thông tin khổng lồ. Những thông báo nhấp nháy liên hồi, màn hình phát sáng bất kể ngày đêm và cám dỗ không hồi kết từ mạng xã hội đã dần biến thế giới số trở thành con dao hai lưỡi: vừa là nguồn kết nối tiện ích, vừa là nguyên nhân khiến nhiều người mệt mỏi, phân tán và cạn kiệt năng lượng tinh thần. Trước thực trạng đó, “chủ nghĩa tối giản số” (Digital Minimalism) đang được nhiều người tìm đến như một triết lý sống mới – giúp giành lại sự tập trung, nuôi dưỡng sáng tạo trong bối cảnh công nghệ ngập tràn.
Không phải từ chối công nghệ, mà là sử dụng có chọn lọc
Khái niệm chủ nghĩa tối giản số không đồng nghĩa với việc đoạn tuyệt hoàn toàn với công nghệ hay phủ nhận các thành tựu số. Trái lại, đây là triết lý nhấn mạnh việc sử dụng công nghệ một cách có chủ đích, tập trung vào những giá trị cốt lõi mà công nghệ mang lại và loại bỏ những thứ gây xao nhãng. Cal Newport – tác giả cuốn Digital Minimalism – đã định nghĩa rất ngắn gọn: đó là nghệ thuật “tập trung thời gian trực tuyến vào một số ít hoạt động thực sự quan trọng, đồng thời vui vẻ bỏ lỡ phần còn lại”.
Thay vì để các thiết bị điện tử chi phối, những người theo đuổi chủ nghĩa tối giản số đặt ra ranh giới rõ ràng cho việc sử dụng công nghệ. Họ chỉ giữ lại những công cụ hỗ trợ cho các mục tiêu công việc, sáng tạo và phát triển bản thân, còn những ứng dụng gây tiêu hao thời gian, năng lượng thì được mạnh dạn loại bỏ.
Mặt trái của cơn bão kỹ thuật số: cạn kiệt sự tập trung và sáng tạo
Trong thời đại hiện nay, mỗi người trung bình phải đối mặt với hàng trăm thông báo, tin nhắn, bài đăng mỗi ngày. Sự bội thực thông tin kéo theo nhiều hệ lụy nghiêm trọng mà nhiều người đôi khi chưa nhận thức hết.
Đầu tiên là sự suy giảm khả năng deep work (tập trung sâu). Mỗi thông báo nhỏ trên màn hình cũng đủ khiến bộ não bị phân tâm, tạo thói quen nhảy liên tục giữa các tác vụ. Dần dần, chúng ta đánh mất khả năng duy trì sự chú ý lâu dài vào một vấn đề – vốn là nền tảng cho các ý tưởng sáng tạo đột phá.
Bên cạnh đó, hiện tượng FOMO (Fear of Missing Out) – nỗi sợ bị bỏ lỡ – ngày càng phổ biến, khiến nhiều người luôn cảm thấy căng thẳng vì phải cập nhật liên tục những gì đang diễn ra xung quanh. Hệ quả là sự mệt mỏi tinh thần kéo dài, chất lượng cuộc sống suy giảm và các mối quan hệ thực sự trong đời sống cũng bị xói mòn.
Điều đáng lo ngại hơn, khi bộ não liên tục tiêu thụ thông tin một cách thụ động, không còn đủ khoảng trống để suy tư, liên kết các ý tưởng mới, từ đó làm cạn kiệt khả năng sáng tạo – thứ vốn đòi hỏi rất nhiều sự tĩnh lặng nội tâm.
Tối giản số: Phương pháp giành lại sự tập trung
Để thoát khỏi vòng xoáy mệt mỏi ấy, chủ nghĩa tối giản số đề xuất nhiều phương pháp thực tế nhằm thiết lập lại mối quan hệ lành mạnh với công nghệ.
Trước tiên, mỗi người cần xác định rõ: công nghệ phục vụ mục tiêu nào trong cuộc sống của mình? Nếu một ứng dụng không giúp bạn tiến gần hơn tới mục tiêu cá nhân hay công việc, hãy cân nhắc mạnh dạn loại bỏ.
Song song đó là quá trình “dọn dẹp không gian số” – xóa bớt các ứng dụng dư thừa, hủy theo dõi những tài khoản mạng xã hội gây xao nhãng, và tắt bớt thông báo đẩy từ điện thoại. Việc thiết lập giới hạn thời gian sử dụng thiết bị mỗi ngày cũng giúp kiểm soát thói quen lướt web vô thức.
Đặc biệt, các “khoảng lặng không công nghệ” cần được duy trì thường xuyên – đơn giản chỉ là vài giờ trong ngày dành trọn vẹn cho bản thân, gia đình, thiên nhiên, sở thích cá nhân… để tâm trí được nghỉ ngơi và tái tạo.
Khi sự tĩnh lặng trở thành mảnh đất màu mỡ cho sáng tạo
Có một sự thật thú vị là sự tĩnh lặng không chỉ mang lại sự thư giãn, mà còn chính là mảnh đất để tư duy sáng tạo thăng hoa. Khi bộ não thoát khỏi guồng quay tiêu thụ thông tin liên tục, nó sẽ tự do lang thang, kết nối những ý tưởng tưởng chừng vô nghĩa và hình thành các ý tưởng đột phá — điều mà giới khoa học gọi là insight.
Chủ nghĩa tối giản số cũng khuyến khích việc quay trở lại với những trải nghiệm đời thực: đọc sách, dạo bộ, trò chuyện trực tiếp, hay đơn giản là dành thời gian cho sở thích cá nhân. Chính những trải nghiệm phong phú này sẽ trở thành “nguyên liệu thô” nuôi dưỡng sự sáng tạo dài lâu.
Những bước đi nhỏ để bắt đầu hành trình tối giản số
Để bước vào hành trình này, mỗi người có thể thử nghiệm thách thức 30 ngày dọn dẹp số: tạm dừng sử dụng các công nghệ không thiết yếu trong một tháng, sau đó đánh giá và chỉ giữ lại những công cụ thực sự hữu ích.
Ngoài ra, việc thiết lập lại chức năng của điện thoại – biến nó trở thành công cụ làm việc thay vì trung tâm giải trí – cũng rất cần thiết: tắt bớt thông báo, xóa các ứng dụng mạng xã hội không thiết yếu và ưu tiên những ứng dụng phục vụ công việc, liên lạc.
Cuối cùng, việc lên lịch cố định cho những khoảng thời gian “cô đơn chất lượng” mỗi tuần, không màn hình, không thiết bị điện tử, chính là liều thuốc tinh thần giúp não bộ được “hít thở” và phục hồi.
Trong kỷ nguyên số, chủ nghĩa tối giản số không phải một xu hướng nhất thời, mà đang dần trở thành một kỹ năng sống thiết yếu. Bằng việc tỉnh táo lựa chọn cách mình tiếp nhận và tương tác với thế giới số, mỗi người có thể chủ động giành lại sự tập trung quý báu, tạo dựng đời sống cân bằng, và mở rộng cánh cửa cho những sáng tạo đột phá. Công nghệ vẫn sẽ song hành, nhưng dưới sự kiểm soát của con người – chứ không còn dẫn dắt và chi phối chúng ta.
Xem thêm bài viết cùng chuyên mục:
