Những dãy núi đá tai mèo sắc nhọn chĩa tua tủa lên trời xanh như muốn thi gan cùng tuế nguyệt.

Đá tạo thành những cổng trời kỳ vĩ mang tên Cán Tỷ, Pí Lẻng, Quản Bạ… Đá đẩy dòng Nho Quế xuống tận khe sâu, tạo thành vực Tu Sản hun hút. Đá bủa vây khiến những con đường dẫn tới bản làng mảnh mai như sợi chỉ, đường đi một bên là cheo leo đá núi, một bên là vực sâu thăm thẳm. Từ Quản Bạ đến Yên Minh - Mèo Vạc - Đồng Văn, núi đá chất ngất lưng trời. Từ Đồng Văn đến Lũng Cú, miên man một miền đá xám.

Thế rồi những hốc đá xám xịt, cằn cỗi, khô khát ấy được đồng bào từ người già đến trẻ nhỏ còng lưng gùi đất từ thung sâu lên đổ vào, tra từng hạt ngô. Chờ ngày chờ tháng, cây con đội đất vươn lên, vịn vào hốc đá, xanh mỡ màng. Như những ngô, những đậu vươn lên từ đá xám, sự chịu đựng, sức sống mãnh liệt của con người trên xứ đá là những bí ẩn, là sự thán phục, là niềm khát khao khám phá của biết bao du khách khi đến với nơi này.

Người nương tựa vào đá, đá cũng hưởng ứng những nỗ lực của người. Có lẽ bởi vậy mà, dẫu là một mảnh đất nổi tiếng khô cằn, nhưng hầu như mùa nào, những triền đá trắng ấy cũng “nở hoa”.